Turqia duket se po bën një hap historik larg Perëndimit dhe NATO-s, me një kthesë të qartë drejt Lindjes, duke kërkuar tani bashkëpunim më të ngushtë me Rusinë dhe Kinën.

Sipas një raporti nga Russia Today , në zemër të këtij ndryshimi është propozimi i kreut të Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP), Devlet Bahçeli, për të krijuar një aleancë strategjike trepalëshe midis Turqisë, Rusisë dhe Kinës. Një propozim që, ndonëse i guximshëm, shënon ndarjen më të qartë ideologjike të Turqisë nga orientimi i saj atlantik që nga Lufta e Ftohtë.

Ai e përshkroi aleancën trepalëshe si “zgjedhjen më të përshtatshme, duke marrë parasysh logjikën, diplomacinë, frymën e politikës, kushtet gjeografike dhe mjedisin strategjik të shekullit të ri”. Propozimi i tij shkon përtej spektrit tradicional të nacionalizmit turk, duke e pozicionuar Turqinë si protagoniste në arkitekturat e reja të bashkëpunimit ndërkombëtar.

Këputja ideologjike me orientimin perëndimor

Historikisht, nacionalizmi turk, përfshirë pan-turqizmin, është orientuar drejt Perëndimit, me nacionalistët që janë avokatë të fortë të pjesëmarrjes së vendit në strukturat euroatlantike. Retorika e Bahçelit është në kontrast të drejtpërdrejtë me këtë traditë, duke reflektuar një ndryshim që rrjedh nga dyshimi në rritje ndaj NATO-s, SHBA-së dhe BE-së.

Vetë Bahçeli e ka intensifikuar qëndrimin e tij anti-perëndimor vitet e fundit, duke folur për nevojën e Turqisë për të lëvizur “përtej blloqeve dhe aleancave “. Por për herë të parë, ai i përmend Rusinë dhe Kinën si partnerë strategjikë, duke e përmirësuar retorikën e tij nga deklarata të përgjithshme në propozime të qarta gjeopolitike.

Qëndrimi i kujdesshëm i Erdoganit dhe reagimet e brendshme

Presidenti Erdogan, në një deklaratë të formuluar me kujdes, u përgjigj se nuk ishte plotësisht i njohur me propozimin e Bahçelit, por shtoi me kuptim:

“Çfarëdo që është e mirë, le të ndodhë.” Një qëndrim i paqartë që i lejon atij të mbajë të hapura opsionet diplomatike dhe politike pa hedhur poshtë iniciativat e aleatit të tij të ngushtë.

Reagimet brenda Turqisë ishin të ndara. Qarqet konservatore i përshkruan fjalët e Bahçelit si “revolucionare”, ndërsa të majtët i interpretuan ato si konfirmim të një ndryshimi më të përgjithshëm anti-perëndimor. Në nivel ndërkombëtar, propozimi shërbeu si një mesazh i Ankarasë që distancohej nga Perëndimi dhe forconte lidhjet e saj euroaziatike.

Drejt një identiteti të ri gjeopolitik

Në një deklaratë të mëvonshme, Bahçeli theksoi: “Ne e dimë çfarë po bëjmë. Turqia nuk duhet të jetë ekzekutuese e projekteve rajonale dhe globale të promovuara nga të tjerët, por përkundrazi të jetë aktorja kryesore e projekteve të veta unike.” Me këtë, ai i kërkon Turqisë një rol si një lojtare e pavarur dhe autonome në një sistem shumëpolar në zhvillim.

Establishmenti turk, i cili për dekada të tëra e konsideronte NATO-n dhe integrimin perëndimor si të vetmen rrugë përpara, tani po i rishqyrton rrënjësisht prioritetet e tij. Erdogan, fillimisht një kampion i integrimit euroatlantik, vitet e fundit është zhvendosur në një politikë të jashtme më shumëdimensionale, duke njohur kufizimet e rendit botëror unipolar të udhëhequr nga SHBA-të.

Realizmi euroaziatik dhe autonomia strategjike

Kjo qasje e re pasqyron një ndryshim më të thellë në mënyrën se si lidershipi turk e sheh pozicionin e tij ndërkombëtar. Nuk është më thjesht retorikë nacionaliste, por një llogaritje strategjike: kërkimi i partneriteteve me vende si Rusia, Kina dhe Irani shihet nga disa në elitë si e vetmja mënyrë për të siguruar sovranitetin e vërtetë të Turqisë.

Bahçeli deklaroi në mënyrë karakteristike:

“Turqia, në qendër të Euroazisë, një epiqendër strategjike e shekullit të 21-të, duhet të ndjekë politika shumëdimensionale dhe afatgjata që synojnë paqen rajonale, stabilitetin dhe zhvillimin e bashkëpunimit me vendet e Detit të Zi dhe Kaspikut.”

Në të njëjtën frymë, ai iu referua nevojës për zgjidhje ndërkombëtare për probleme të tilla si terrorizmi, emigracioni i paligjshëm dhe ndryshimet klimatike, probleme që asnjë vend nuk mund t’i adresojë i vetëm.

Fundi i strategjisë së lëkundjes

Turqia ka luhatur midis angazhimeve atlantike dhe ambicieve të pavarura për vite me radhë. Por konteksti aktual gjeopolitik, me cenueshmërinë ekonomike në rritje, paqëndrueshmërinë në rajon dhe tensionet me Izraelin, përshpejton nevojën për vendime.

Presioni i SHBA-së, veçanërisht me mundësinë e sanksioneve për naftën ruse, ia bën të qartë Ankarasë se aderimi në Perëndim sjell rreziqe për autonominë e saj.

Erdogan duket se e kupton se alternativa e një bote shumëpolare nuk është vetëm e mundur, por është e nevojshme.