Në njëmbëdhjetë ditë, Bashar al-Assad ra. Pothuajse 14 vjet pas shpërthimit të kryengritjes në Siri, për të cilën shumë menduan se kishte vdekur, koha është përshpejtuar ndjeshëm. Dhe harta e Lindjes së Mesme mund të rivizatohet nga e para.
Rënia pasoi dy ngjarje të tjera të stuhishme, të cilat çuan në – sipas disa analistëve – shembjen e kampit afër Iranit.
E para ishte prerja e kokës nga Izraeli ndaj stafit ushtarak të lëvizjes Hezbollah libaneze. E dyta është vrasja në Iran e liderit të lëvizjes islamike palestineze Hamas, Ismail Haniya , që i atribuohet gjithashtu Izraelit.
Bëhej fjalë për dy aleatët kryesorë të presidentit të rrëzuar sirian.
Përparimi i rrufeshëm i islamistëve radikalë të Hayat Tahrir al-Sham (HTS, ish krahu sirian i Al-Kaedës, i cili siguron se ka ndërprerë të gjitha lidhjet me të) dhe organizatave rebele pranë Turqisë ka pushtuar botën. Vetë sirianë, vende mike dhe armiqësore, ekspertë, gazetarë – askush nuk po shikonte Damaskun, fokusi i vëmendjes ishte në Rripin e Gazës dhe Libanin për më shumë se një vit.
Presidenti Assad dukej i palëvizshëm, por fuqia goditëse e aleatëve të tij kryesorë, Iranit, Rusisë dhe gjithashtu Hezbollahut, dukej se po pakësohej, nëse jo në rënie.
Madje ka nisur procedurat për normalizimin e marrëdhënieve me vendet e tjera arabe.
E gjithë kjo u shpërnda në pak 24 orë. Sirianët shkelin statujat e Hafez al-Asadit. Djali i tij, Bashar, u arratis.
Pas sulmit të paprecedentë të Hamasit kundër sektorëve jugorë të Izraelit më 7 tetor 2023, Irani dhe “boshti i rezistencës” janë përfshirë në një luftë që, thonë analistët, ka ekspozuar dobësitë e Republikës Islamike.
Hezbollahu pësoi goditje të rënda në luftën kundër Izraelit: udhëheqja e tij u shkatërrua. Mbi të gjitha, ajo humbi liderin e saj ikonik Hassan Nasrallah.
Rrugët e furnizimit të saj me armë dhe para nga Teherani, të futura nga Izraeli në tokën iraniane, tani kërcënohen nga sundimtarët e rinj në Damask – të cilët sigurisht nuk e kanë harruar rolin e tij kyç në shtypjen e rebelimit.
Fuqitë e tjera ngjitur me Republikën Islamike, Jemeni dhe Irani, pengje të rëndësishme për ngacmimin e aleatëve të SHBA-së ose fuqive rajonale sunite, ruajnë potencialin e tyre për të qenë një shqetësim – por nuk ka gjasa të përmbysin ndonjëherë status quo-në.
Për Andreas Krieg nga King’s College në Londër, “boshti i rezistencës po humbet dimensionin e tij ndërkombëtar dhe thellësinë e tij strategjike rajonale”.
Sa i përket Rusisë, ajo mbetet e mbyllur në luftën me Ukrainën dhe së shpejti rrezikon të pësojë një humbje të madhe: atë të bazës së saj më të madhe detare në Lindjen e Mesme, në Tartus, në bregdetin sirian në Mesdhe. “Është e vështirë të imagjinohet se rendi i ri socio-politik në Damask do t’i lejojë rusët të qëndrojnë, pas gjithçkaje që ata kanë bërë për regjimin e Asadit,” zbret z. Krieg.
Nga ana tjetër, Turqia, protektorati i organizatave rebele që morën pjesë në sulm, është “fituesi i madh”, beson ai. Megjithatë, ajo mund të “kanë ndikim”, por jo “kontroll”, thekson ai.
Aq më tepër që Lindja e Mesme po përballet me rrezikun e “luftës kudo” me perspektivën e “kthimit të Donald Trump”, shton Aaron Lund nga qendra kërkimore Century International.
Pas “rënies së regjimit të Asadit, lindin pikëpyetje për zëvendësimin e tij” dhe se sa kohë “do të duhet” që të formohet një situatë e re. “Ne do të shohim të gjitha llojet e pasojave rajonale,” paralajmëroi ai.
Në Siri, që nga viti 2011, influenca është matur shpesh në dollarë petrodollarë, të shpërndarë midis fraksioneve të ndryshme kundër regjimit.
Derisa, vendet e Gjirit – madje edhe Emiratet e Bashkuara Arabe – u detyruan nga situata të bisedojnë përsëri me dikur paria Assad, një aleat i deleve të tyre të zeza, Iranit.
Tani, ata janë përballur me diçka edhe më të keqe: “ata që ishin në panik nga Vëllazëria Myslimane e shohin në Damask Vëllazërinë Myslimane në forcën e tyre të njëmijtë, shumë më militante dhe armiqësore ndaj tyre”, sipas z. Lund.
Ndërkohë, Izraeli, ashtu si vendet e tjera të rajonit, është në pritje të kartonit që, kur do të hidhet sërish në janar, mund të ndryshojë tërësisht lojën.
Nga Rabati në Riad, duke kaluar nëpër Teheran dhe Khartoum, udhëheqësit dhe kundërshtarët e tyre shpresojnë të sigurojnë favore nga Donald Trump, i njohur për diplomacinë e tij të tregtisë.
Ai ka thënë tashmë, me atirostominë e tij karakteristike, se “bordelloja” e Sirisë nuk ishte “beteja” e Uashingtonit.
Në çdo rast, republikani do të gjejë para tij një tjetër Lindje të Mesme.
z. Krieg flet për “fundin e mitit të stabilitetit të regjimeve autoritare” dhe një “paralajmërim për Haftarët, Sisit dhe dijetarët e kësaj bote”.
Ai i referohet respektivisht udhëheqësit civilo-ushtarak të Libisë, Khalifa Haftar, presidentit të Egjiptit, Abdel Fattah al-Sisi dhe presidentit të Tunizisë, Kais Saget.
Në vitin 2011, gjatë të ashtuquajturës Pranverë Arabe, regjimet autoritare që kishin sunduar për dekada u përmbysën në të tre këto vende.
Burimi: BRE/ kohajuaj
