Çfarë na mban vërtet të shëndetshëm dhe të lumtur ndërsa plakemi? Nëse pyetni njerëz të ndryshëm, do të merrni shumë përgjigje: një punë e mirë, para, njohje, ushqimi i duhur ose forma fizike. Megjithatë, përgjigjja që del nga dekada kërkimesh është diçka më e thjeshtë – dhe në të njëjtën kohë më e vështirë për t’u kultivuar: marrëdhëniet njerëzore.

Për më shumë se 80 vjet, një nga studimet shkencore më jetëgjata në botë, i filluar në Harvard në vitin 1938, është përpjekur t’i përgjigjet pikërisht kësaj pyetjeje. Ai ka ndjekur jetën e qindra njerëzve, nga adoleshenca deri në pleqëri, duke regjistruar pothuajse gjithçka, nga shëndeti i tyre, puna dhe jeta familjare, deri te jeta e tyre emocionale. Dhe zbulimi më i fuqishëm, ai që doli vazhdimisht, ishte se cilësia e marrëdhënieve të këtyre njerëzve kishte një ndikim të thellë jo vetëm në mirëqenien e tyre mendore, por edhe në shëndetin e tyre fizik.

Njerëzit që ishin të kënaqur me marrëdhëniet e tyre në moshën e mesme ishin ata që ishin më të shëndetshëm, më funksionalë dhe më të qartë mendërisht në moshën 80 vjeç. Nuk ishin nivelet e tyre të kolesterolit që parashikonin se kush do të jetonte mirë në pleqëri. Ishte afërsia, siguria dhe cilësia emocionale e lidhjeve të tyre me të tjerët.

Ky zbulim konfirmohet nga një shembull tjetër global: të ashtuquajturat “Zona Blu” – zona të botës ku njerëzit jetojnë më gjatë dhe më mirë. Këto zona janë Okinawa (Japoni), Sardenja (Itali), Lima Linda (Kaliforni), Gadishulli Nikoya (Kosta Rika) dhe, sigurisht, Ikaria! Në këtë ishull të bukur të Egjeut, njerëzit jo vetëm që jetojnë deri në 90 dhe 100 vjeç, por gjithashtu e mbajnë gjallë shëndetin e tyre mendor dhe fizik, duke mbetur aktivë dhe të buzëqeshur. Edhe pse shpesh flitet për dietën mesdhetare ose ushtrimet fizike për shkak të jetës së përditshme, diçka më e thellë duket se luan rol atje: kultura e lidhjes.

Në Ikaria, njerëzit nuk jetojnë thjesht – ata i përkasin dikujt tjetër. Ata i përkasin një komuniteti ku marrëdhëniet janë të thella dhe të besueshme, dhe solidariteti është një mënyrë jetese. Ka kohë për gjithçka – për kafe, për një vakt me familjen, për një bisedë në oborr. Dhe nuk është vetëm jetëgjatësia që bën përshtypje, por edhe mënyra se si ajo shoqërohet me ngrohtësi të vërtetë njerëzore dhe marrëdhënie të thella.

Dhe ndoshta kjo është ajo që më prek më shumë kur mendoj për Ikarian ose zonat e tjera blu të botës. Jo vetëm jetëgjatësia, por edhe cilësia e kontaktit të përditshëm njerëzor. Sepse duke jetuar jashtë vendit për vite me radhë, në një jetë kaq të strukturuar sa ofron Anglia, shpesh kam ndjerë se diçka mungon. Gjithçka funksionon, por ngrohtësia nuk është e dhënë. Njerëzit janë të sjellshëm, por jo gjithmonë të disponueshëm. Më mungon ajo “ejani të hamë një vakt së bashku” pa pasur nevojë ta organizoj atë javë më parë. Ajo dhënie-marrje e përditshme njerëzore që nuk ka nevojë për shpjegim.

Neuroshkencëtarët bien dakord: lidhja njerëzore nuk është luks – është një domosdoshmëri biologjike. Sa herë që ndihemi vërtet afër dikujt, truri ynë çliron oksitocinë, një hormon që zvogëlon stresin dhe rrit ndjenjat e besimit. Afërsia emocionale qetëson sistemin tonë nervor, forcon sistemin tonë imunitar dhe mbron zemrën tonë.

Edhe pse e dimë, nuk jetojmë gjithmonë kështu. Ose të paktën nuk është gjithmonë e mundur. Në fund të fundit, siç thoshte një nga pionierët e psikologjisë pozitive, Chris Peterson, “lumturia është e thjeshtë: njerëzit e tjerë kanë rëndësi”. Dhe nëse njerëzit e mençur dhe jetëgjatë të Ikarias na mësojnë diçka, është se momentet që kanë më shumë rëndësi janë ato që ndani me dikë. Dhe ndoshta një ditë, disa prej nesh do të arrijnë të prekin pak nga përvoja magjike që njerëzit e Ikarias Blu përjetojnë çdo ditë. Nëse dëshironi, ju uroj./kohajuaj