Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, pretendoi se Rusia dhe Kina po kryejnë “teste” të armëve bërthamore, “por nuk po flasin për këtë”, pa qenë më specifik në lidhje me testet e supozuara, gjatë një interviste që dha për CBS dhe u transmetua dje, të dielën.
“Rusia po bën teste dhe Kina po bën teste, por ata nuk po flasin për këtë,” argumentoi republikani.
“Ne do të testojmë armë bërthamore, siç bëjnë vendet e tjera. Koreja e Veriut teston. Pakistani teston”, vazhdoi ai. “E dini, sado të fuqishëm që janë, bota është e madhe. Nuk e dini domosdoshmërisht se ku i testojnë. Ata testojnë nën tokë, thellë, ku bota nuk e di vërtet se çfarë po ndodh. Ndjen një dridhje të vogël. Ata testojnë dhe ne jo. Ne duhet ta bëjmë”, këmbënguli zoti Trump.
“Ajo që po them është se ne do të kryejmë teste bërthamore siç bëjnë vendet e tjera”, këmbënguli Donald Trump, pa iu përgjigjur një pyetjeje specifike nëse armët bërthamore do të shpërthenin, diçka që SHBA-të e kanë bërë që nga viti 1992.
Megjithatë, Ministri i Energjisë i qeverisë së tij, Chris Wright, siguroi dje për Fox News se nuk do të ketë “shpërthime bërthamore”.
“Këto janë ato që quhen ‘shpërthime jo-kritike’, që do të thotë se ne do të testojmë pjesë të tjera të një arme bërthamore për t’u siguruar që ato kanë gjeometrinë e duhur dhe mund të shkaktojnë një shpërthim bërthamor”, shpjegoi ai.
“Testet që do të kryejmë do të jenë në sisteme të reja dhe, edhe një herë, ato nuk do të përfshijnë shpërthime bërthamore”, këmbënguli ministri.
Donald Trump shkaktoi shqetësim të gjerë dhe protesta në shkallë ndërkombëtare duke njoftuar të enjten se i kishte urdhëruar Pentagonit të “fillonte testimin e armëve tona bërthamore në kushte të barabarta” me Rusinë dhe Kinën.
Më pas ai përsëriti se qëllimi i tij është të rifillojë testimet e armëve bërthamore, pa sqaruar saktësisht se çfarë nënkupton.
Dyshimet mbeten: a po flet ai për testet e transportuesve të armëve bërthamore, apo për shpërthimet e kokave bërthamore?
Vendimi tronditës u regjistrua në një sfond të nxehtë gjeopolitik, pasi retorika rreth përdorimit të armëve bërthamore ka dalë periodikisht në pah pas pushtimit të Ukrainës nga ushtria ruse në shkurt 2022.
Asnjë fuqi bërthamore nuk ka testuar zyrtarisht një armë bërthamore në tre dekada – me përjashtim të vetëm të Koresë së Veriut (ajo kreu gjashtë, midis viteve 2006 dhe 2017). Rusia – atëherë Bashkimi Sovjetik – nuk ka kryer asnjë që nga viti 1990. Kina e kreu provën e saj të fundit në vitin 1996.
Megjithatë, disa vende, veçanërisht SHBA-të, testojnë shpesh transportues të armëve bërthamore: raketa, nëndetëse, interceptorë dhe të tjerë.
Uashingtoni ka nënshkruar – por nuk e ka ratifikuar – Traktatin Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT në anglisht) të vitit 1996. Nëse do të lëshonte një armë bërthamore, kjo do të ishte në shkelje flagrante të tij./kohajuaj
