Një studim i botuar në revistën “The Lancet” zbulon një rritje të ndjeshme të rasteve dhe vdekjeve nga kanceri nga viti 1990 deri në vitin 2023, ndërsa shkencëtarët po japin alarmin se kjo rritje e madhe do të vazhdojë deri në vitin 2050.

Konkretisht, ata zbuluan se numri i rasteve të reja me kancer është më shumë se dyfishuar nga viti 1990 deri në vitin 2023 (nga 9.04 milionë në 18.5 milionë) dhe numri i vdekjeve gjatë së njëjtës periudhë është rritur me 74% (nga 5.95 milionë në 10.4 milionë). Numri i rasteve të reja me kancer në të gjithë botën parashikohet të rritet me 61% deri në vitin 2050 (30.5 milionë njerëz me diagnoza të reja me kancer) dhe vdekjet nga kanceri me pothuajse 75% (18.6 milionë).

Është inkurajuese që, kur normat globale të incidencës dhe vdekshmërisë përshtaten për moshën, nuk parashikohet asnjë rritje, duke sugjeruar që pjesa më e madhe e rritjes është për shkak të rritjes së popullsisë dhe plakjes. Megjithatë, vihet re se një përmirësim i tillë është larg Objektivit ambicioz të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së për të ulur vdekshmërinë e parakohshme nga sëmundjet jo-ngjitëse (të cilat përfshijnë kancerin) me një të tretën deri në vitin 2030.

Studimi përfshin të dhëna mbi 47 lloje ose grupe kanceri në 204 vende dhe territore në mbarë botën. Në vitin 2023, kanceri i gjirit ishte kanceri më i zakonshëm i diagnostikuar në mbarë botën për të dy gjinitë, ndërsa kanceri i trakesë, bronkeve dhe mushkërive ishte shkaku kryesor i vdekjeve nga kanceri.

Studimi zbulon se 42% e vdekjeve të vlerësuara nga kanceri në vitin 2023 ishin për shkak të 44 faktorëve të rrezikut potencialisht të modifikueshëm. Konkretisht, 46% e vdekjeve globale nga kanceri tek burrat në vitin 2023 ishin të lidhura me faktorë rreziku potencialisht të modifikueshëm (kryesisht pirja e duhanit, dieta e pashëndetshme, konsumi i lartë i alkoolit, rreziqet në punë dhe ndotja e ajrit), ndërsa tek gratë (36%) faktorët kryesorë të rrezikut ishin duhani, seksi i pasigurt, dieta e pashëndetshme, mbipesha dhe sheqeri i lartë në gjak.

“Me katër në dhjetë vdekje nga kanceri të lidhura me faktorë rreziku të përcaktuar, duke përfshirë pirjen e duhanit, dietën e dobët dhe sheqerin e lartë në gjak, ekziston një mundësi e madhe për vendet që t’i shënjestrojnë këta faktorë rreziku, duke parandaluar potencialisht rastet e kancerit dhe duke shpëtuar jetë, ndërkohë që përmirësojnë diagnozën dhe trajtimin e saktë dhe të hershëm për të mbështetur njerëzit që zhvillojnë kancer”, tha bashkautori i studimit Theo Voss i Institutit për Metrikat dhe Vlerësimin e Shëndetit (IHME) në Universitetin e Uashingtonit. “Ulja e incidencës së kancerit në të gjitha vendet kërkon si veprime individuale ashtu edhe qasje efektive në nivel popullate për të zvogëluar ekspozimin ndaj rreziqeve të njohura”, shtoi ai.

Studimi zbuloi pabarazi të mëdha midis vendeve. Edhe pse shkalla e vdekshmërisë ra me 24% në nivel global midis viteve 1990 dhe 2023, kjo rënie duket se ka ndodhur kryesisht në vendet me të ardhura të larta dhe të mesme. Në të kundërt, vlerësohet se më shumë se gjysma e rasteve të reja dhe dy të tretat e vdekjeve në vitin 2050 do të ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.

Shkencëtarët thonë se vlerësimet e tyre janë të kufizuara nga mungesa e të dhënave me cilësi të lartë për kancerin, veçanërisht në vendet me burime të kufizuara. Ata shtojnë se vlerësimet aktuale nuk marrin parasysh disa sëmundje që dihet se lidhen me kancerin dhe janë të zakonshme në disa vende me të ardhura të ulëta, siç është Helicobacter pylori.