Nga Slavoj Zizek

Në një video të fundit të bërë virale, Dalai Lama shihet teksa i kërkon një djali 7-vjeçar, në një ceremoni publike të ndjekur gjerësisht, ta përqafojë dhe më pas t’i thotë: “Më thith gjuhën”. Reagimi i menjëhershëm nga shumë njerëz në Perëndim ishte ta dënonin Dalai Lama për sjellje të papërshtatshme, me shumë spekulime se ai ishte i moshuar, një pedofil ose të dyja. Të tjerë vunë në dukje se nxjerrja e gjuhës është një praktikë tradicionale në kulturën tibetiane – një shenjë dashamirësie (duke demonstruar se gjuha e dikujt nuk është e errët, gjë që tregon të keqen). Megjithatë, t’i kërkosh dikujt të ta thithë gjuhën, nuk ka aspak vend në këtë traditë.

Në fakt, fraza e saktë tibetiane është “Che le sa”, e cila përkthehet afërsisht “Ma ha gjuhën”. Gjyshërit shpesh e përdorin me dashuri për të ngacmuar një nip, si për të thënë: “Të kam dhënë gjithçka, kështu që e vetmja gjë që mbetet është që ti të më hash gjuhën”. Nuk është e nevojshme të thuhet se kuptimi humbi në përkthim e sipër. (Edhe pse anglishtja është gjuha e dytë e Dalai Lamës, ai nuk e zotëron atë aq mirë sa gjuhën e tij amtare).

Natyrisht, fakti që diçka është pjesë e një tradite jo domosdoshmërish do të thotë se ajo s’mund të kritikohet. Klitoridektomia është gjithashtu një pjesë e traditës së lashtë tibetiane, por sigurisht që ne nuk do ta mbronim atë sot. Madje, edhe nxjerrja e gjuhës ka pësuar një evolucion të çuditshëm në gjysmëshekullin e fundit. Siç shkruajnë Wang Lixiong dhe Tsering Shakya në “Lufta për Tibetin”:

“Gjatë revolucionit kulturor, nëse një bujkrob takonte robër të çliruar në rrugë, ai do të dilte në anë të rrugës, duke mbajtur distancë, përkulej dhe nxirrte gjuhën jashtë – një kortezi që iu bëhej atyre që kishin pasur status më të ulët – dhe guxonte që ta vazhdonte rrugën vetëm pasi ish-robërit të kalonin. Tani (pas reformave të Deng Xiaopingut) gjërat kanë ndryshuar: ish-skllevërit rrinë në anë të rrugës, përkulen dhe nxjerrin jashtë gjuhën, duke i hapur rrugën ish-pronarëve të tyre. Ky ka qenë një proces delikat, krejtësisht i vullnetshëm, as i imponuar nga ndokush, por as i shpjeguar.”

Këtu, nxjerrja e gjuhës tregon vetëposhtërim, jo kujdes dashamirës. Pas “reformave” të Dengit, ish-bujkrobërit e kuptuan se ishin përsëri në fund të shkallës shoqërore. Akoma më interesant është fakti se i njëjti ritual i mbijetoi transformimeve të jashtëzakonshme shoqërore.

Duke u rikthyer te Dalai Lama, është e mundshme – dhe sigurisht bindëse – që autoritetet kineze të kenë organizuar ose lehtësuar shpërndarjen e gjerë të një videoje që mund të dëmtojë figurën që mishëron më shumë rezistencën tibetiane ndaj dominimit kinez.

Gjithsesi, të gjithë tani kemi krijuar një imazh të Dalai Lamës si “fqinji” ynë në kuptimin Lakanian të termit: një Tjetër që nuk mund të reduktohet në dikë si ne, tjetërsia e të cilit përfaqëson një humnerë të padepërtueshme. Interpretimi shumë seksual i vëzhguesve perëndimorë për gjestet e tij pasqyron një hendek të pakalueshëm në kuptimin kulturor.

Por raste të ngjashme të tjetërsisë së padepërtueshme mund të gjenden lehtësisht brenda kulturës perëndimore. Vite më parë, kur lexova se si nazistët i torturonin të burgosurit, u traumatova shumë kur mësova se ata madje përdorën shtypës industrial testikujsh për t’u shkaktuar atyre dhimbje të padurueshme.

Së fundmi zbulova një produkt të ngjashëm në një reklamë në internet:

“Zgjidh helmin tënd për kënaqësi… SHTYPËS PREJ ÇELIKU PËR TESTIKUJT, SHTËRNGUESE PREJ ÇELIKU PËR TESTIKUJT, PAJISJE TORTURUESE PËR PENISIN, PAJISJE TORTURUESE PËR TESTIKUJT… Pra, nëse jeni në shtrat me partnerin, melankolike dhe e lodhur nga jeta, ky është momenti i duhur. Testikujt e skllavit tuaj janë gati për t’i shtypur. Ky është momenti që keni pritur aq gjatë – të gjeni mjetin e duhur për t’ia torturuar atij testikujt!”

Tani, imagjinoni sikur hyj në një dhomë ku dy burra po e shijonin këtë pajisje. Teksa dëgjoj njërin prej tyre të rënkojë dhe të qajë nga dhimbja, ndoshta do ta keqkuptoja atë që po ndodhte. A duhet të trokas në derë dhe të pyes me mirësjellje, duke rrezikuar të jem një idiot, “A është vërtet konsensuale kjo gjë?” Në fund të fundit, nëse do të vazhdoja të ecja, do të shpërfillja mundësinë që ky të ishte vërtet një akt dhune.

Ose imagjinoni një skenar ku një burrë po bën diçka të ngjashme me një grua – duke e torturuar atë në mënyrë konsensuale. Në këtë epokë korrektësie politike, shumë njerëz do të mendonin se ky është një veprim i dhunshëm ose do të arrinin në përfundimin se gruaja e ka pranuar represionin mashkullor dhe ka filluar të identifikohet me armikun.

Është e pamundur ta marrim këtë situatë pa ambiguitet, paqartësi, pasiguri ose konfuzion, sepse ka vërtet disa burra dhe gra që pëlqejnë vërtet njëfarë torture, veçanërisht nëse ajo zbatohet si të mos ishte me konsensus. Në këto rituale sadomazokiste, akti i ndëshkimit sinjalizon praninë e një dëshire ekzistuese që e justifikon atë. Për shembull, në një kulturë ku përdhunimi dënohet me rrahje me kamxhik, një burrë mund t’i kërkojë fqinjit të tij ta fshikullojë brutalisht, jo si një lloj shlyerjeje, por sepse ai ushqen një dëshirë të thellë për të përdhunuar gra.

Në një kuptim, kalimi nga nazistët që shtypnin testikujt në llojin erotik të përdorur në lojërat sadomazokiste mund të shihet si një shenjë e përparimit historik. Por ka një paralele me “përparimin” që i shtyn disa njerëz të spastrojnë veprat klasike të artit nga çdo lloj përmbajtjeje që mund të lëndojë ose ofendojë dikë.

Na ka mbetur një kulturë në të cilën është në rregull të përfshihemi në dhimbje të shkaktuar me konsensus për kënaqësi trupore, por jo në fushën e fjalëve dhe ideve. Ironia, natyrisht, është se përpjekjet për të ndaluar ose për të shtypur disa fjalë dhe ide thjesht do t’i bëjnë ato më tërheqëse dhe të fuqishme si dëshira të fshehta dhe profane. Fakti që një superego i ka urdhëruar ato, u jep atyre një kënaqësi – dhe kërkuesit e kënaqësisë – që përndryshe nuk do ta kishin pasur.

Pse rritja e lejueshmërisë duket sikur rrit impotencën dhe brishtësinë. Dhe pse, nën kushte të caktuara, kënaqësia mund të shijohet vetëm përmes dhimbjes? Ndryshe nga ajo që kanë pretenduar gjatë kritikët e Frojdit, momenti i psikanalizës vetëm sa ka arritur, sepse është korniza e vetme që mund të zbërthejë rrëmujën e madhe inkonsistente që ne e quajmë “seksualitet”

Marrë nga Project Syndicate