Izraeli dhe Hamasi kanë rënë dakord për fazën e parë të planit të Presidentit të SHBA-së Donald Trump për paqe në Rripin e Gazës, me një armëpushim dhe lirimin e pengjeve në këmbim të të burgosurve palestinezë që potencialisht do të jenë hapi i parë drejt përfundimit të luftës që ka shpërthyer për më shumë se dy vjet në enklavën palestineze.

Çfarë dimë ne për marrëveshjen?

Marrëveshja për të zbatuar fazën e parë të planit të paqes prej 20 pikash të Trump doli pas negociatave indirekte në Egjipt dhe u njoftua një ditë pas përvjetorit të dytë të sulmit të paprecedentë të Hamasit në territorin izraelit, i cili shkaktoi luftën.

Presidenti amerikan njoftoi se si Izraeli ashtu edhe Hamasi kishin rënë dakord për fazën e parë të planit, e cila do të shihte lirimin e të gjithë pengjeve të mbajtura nga grupi palestinez, të vdekur dhe të gjallë, “shumë shpejt” dhe tërheqjen e trupave izraelite në të ashtuquajturën Vija e Verdhë në Gaza. Sipas një zyrtari të lartë të sigurisë izraelite, ky është kufiri për tërheqjen fillestare të trupave izraelite.

Hamasi konfirmoi se kishte arritur një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës, e cila përfshin tërheqjen e forcave izraelite nga Gaza dhe shkëmbimin e pengjeve me të burgosurit palestinezë. Por grupi i bëri thirrje Trump dhe vendeve garantuese të sigurohen që Izraeli ta zbatojë plotësisht armëpushimin.

Çfarë nuk dimë?

Pavarësisht shpresave që janë ngritur për t’i dhënë fund luftës, detajet thelbësore të planit të Trump nuk janë sqaruar ende.

Midis tyre janë afati kohor i zbatimit të tij, qeveria e Gazës pas luftës dhe e ardhmja e Hamasit.

Para së gjithash, është e paqartë se kush do ta qeverisë Gazën kur të mbarojë lufta. Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu, Trump, vendet perëndimore dhe arabe e kanë përjashtuar mundësinë që Hamasi të luajë ndonjë rol në qeverisjen e enklavës palestineze pas luftës.

Plani fillestar i Trump parashikon një rol për Autoritetin Palestinez, por vetëm pasi ky i fundit të ndërmarrë reforma të rëndësishme.

Çfarë do të ndodhë më pas?

Netanyahu ka njoftuar se qeveria izraelite do të mblidhet sot për të miratuar marrëveshjen.

Një burim i njohur me çështjen tha se takimi ishte kryesisht një çështje procedurale, duke qenë se Izraeli e ka pranuar tashmë marrëveshjen. Megjithatë, disa çështje mbeten për t’u zgjidhur, kështu që disa afate kohore mund të modifikohen, thanë burime pranë diskutimeve.

Hamasi është gati të lirojë të 20 pengjet e gjalla që i mban ende 72 orë pas fillimit të armëpushimit, thanë burimet. Një zyrtar izraelit tha se pengjet mund të lirohen të dielën ose të hënën.

Burime palestineze thanë se trupat e pengjeve të vdekur do të dorëzoheshin gradualisht, ndërsa ushtria izraelite tërhiqej nga Gaza. Gal Hirsch, shefi i çështjeve të pengjeve të Izraelit, tha se do të ngrihej një forcë ndërkombëtare për të gjetur çdo peng të vdekur që Hamasi nuk mund ta gjente.

Nga ana e tij, Izraeli pritet të lirojë afërsisht 2,000 të burgosur palestinezë, përfshirë më shumë se 200 të dënuar me burgim të përjetshëm, sipas burimeve palestineze.

Hamasi njoftoi dje, të mërkurën, se ka dorëzuar listat e pengjeve që mban dhe të të burgosurve palestinezë që dëshiron të lirohen.

Një zyrtar izraelit vuri në dukje se, sapo Izraeli të miratojë marrëveshjen, do të duhet të tërhiqet në vijën e planifikuar brenda Gazës brenda 24 orëve, në të cilën pikë do të fillojë afati 72-orësh për lirimin e pengjeve.

Shtëpia e Bardhë njoftoi se pret që pengjet të fillojnë të lirohen të hënën.

Sipas planit të Trump, ndihma humanitare që hyn në Gaza do të rritet. Një zyrtar izraelit tha se 600 kamionë në ditë do të fillojnë së shpejti të hyjnë në Gaza. Dy burime palestineze thanë se numri do të jetë të paktën 400 kamionë në ditë dhe do të rritet gradualisht.

Presidenti amerikan pritet gjithashtu të udhëtojë për në Egjipt në ditët në vijim. Shtëpia e Bardhë ka lënë të kuptohet se ai po shqyrton mundësinë e vizitës në rajon të premten. Netanyahu e ka ftuar Trumpin të mbajë një fjalim në parlamentin izraelit dhe, sipas faqes së internetit të lajmeve Axios, republikani është i gatshëm ta bëjë këtë.

Faza tjetër e planit Trump parashikon një komitet ndërkombëtar – “Këshilli i Paqes” – që do të luajë një rol në qeverinë e Gazës pas luftës. Sipas planit, vetë Trump do të jetë kryetar i tij, ndërsa ish-kryeministri britanik Tony Blair do të jetë anëtar.

Cilat janë rreziqet më të mëdha për marrëveshjen?

Zbatimi me sukses i marrëveshjes do të ishte arritja më e madhe e politikës së jashtme të Trump deri më sot.

Hamasi deri më tani ka refuzuar të diskutojë kërkesën e Izraelit për të dorëzuar armët e tij. Një burim palestinez tha se Hamasi do ta refuzojë kërkesën për sa kohë që trupat izraelite do të mbajnë të pushtuar tokën palestineze.

Dy burime të njohura me diskutimet konfirmuan se midis çështjeve që nuk janë zgjidhur është mekanizmi për tërheqjen e trupave izraelite nga Gaza, me Hamasin që kërkon një orar të qartë lidhur me lirimin e pengjeve dhe garanci për tërheqjen e tyre të plotë.

Brenda Gazës, Izraeli ka zvogëluar intensitetin e fushatës së tij ushtarake, me kërkesë të Trump, por nuk i ka ndaluar plotësisht bombardimet.

Vendet arabe theksojnë se ky plan duhet të çojë në krijimin e një shteti të pavarur palestinez në një moment të caktuar, megjithëse Netanyahu thekson se kjo nuk do të ndodhë kurrë.

Hamasi thotë se do t’ia dorëzojë qeverisjen e Gazës vetëm një qeverie palestineze teknokratike të mbikëqyrur nga Autoriteti Palestinez me mbështetjen e shteteve arabe dhe myslimane. Ai hedh poshtë çdo rol për Blair-in ose qeverisjen e jashtme të Gazës.

Në të njëjtën kohë, lista e palestinezëve që Hamasi po kërkon lirimin pritet të përfshijë disa nga të burgosurit më të shquar të Izraelit, lirimi i të cilëve ishte jashtë diskutimit gjatë armëpushimeve të mëparshme.

Sipas një burimi palestinez pranë diskutimeve, lista përfshin Marwan Barghouti, një zyrtar të Fatahut, dhe Ahmed Saadat, kreun e Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës. Të dy janë dënuar me burgime të shumta përjetë për përfshirjen e tyre në sulme që vranë izraelitë./kohajuaj

Burimi: Reuters