Sot nga ora 7 e mëngjesit deri në orën 11 të mbrëmjes dhe nesër deri në orën 15:00 (ora lokale), 51,303,216 italianë janë të ftuar në qendrat e votimit për të shprehur vullnetin e tyre mbi pyetjet e pesë referendumeve.

Katër referendume kanë të bëjnë me legjislacionin e punës, ndërsa i pesti lidhet me kohën e nevojshme që qytetarët nga vendet jo-anëtare të BE-së që punojnë në Itali të jenë në gjendje të aplikojnë për shtetësi.

Që nga viti 1974, në Itali janë mbajtur 75 referendume kombëtare , shumica e të cilave ishin referendume për të shfuqizuar ligjet. Referendumet mund të imponohen nga qytetarët me 500,000 nënshkrime ose nga 5 Këshilla Rajonale .

Më konkretisht, referendumi i parë i sotëm ka të bëjë me shfuqizimin e ligjit i cili, në rast të shkarkimit të një punonjësi pa arsye të vlefshme, i lejon punëdhënësit të mos e ripunësojë atë dhe të japë vetëm kompensim financiar.

Referendumi i dytë propozon heqjen e ligjit që përcakton se në bizneset me më pak se pesëmbëdhjetë punonjës, në rast të pushimit nga puna pa shkak të drejtë, kompensimi nuk mund të kalojë gjashtë paga.

Referendumi i tretë kërkon që përgjegjësitë dhe roli i punonjësve me kontrata me afat të caktuar që nuk i kalojnë dymbëdhjetë muaj të detajohen, ndërsa referendumi i katërt i referohet përgjegjësisë së drejtpërdrejtë të kompanive që ua japin punën palëve të treta në rast aksidentesh në punë.

Në përgjigje të referendumit të pestë dhe të fundit, qytetarët do të duhet të vendosin nëse koha minimale e kërkuar për emigrantët që punojnë në vend për të aplikuar për shtetësi italiane mund të reduktohet nga dhjetë në pesë vjet.

Në shumicën qeverisëse, si Vëllezërit e Italisë ashtu edhe Lidhja me Forza Italia kanë dalë në favor të abstenimit. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni njoftoi se do të shkojë në qendrën e saj të votimit në Romë, por se nuk do të mbledhë fletët e votimit dhe as nuk do të votojë.

Tre partitë më të mëdha në opozitën italiane janë pro një vote “po” në të gjitha referendumet që kanë të bëjnë me çështjet e punës: Partia Demokratike, Lëvizja Pesë Yje dhe e Majta Italiane me të Gjelbrit. Lidhur me referendumin e shtetësisë, qëndrimi i Demokratëve dhe aleanca e së Majtës Italiane me të Gjelbrit është gjithashtu pozitiv, ndërsa Lëvizja Pesë Yje i ka lënë votuesit e saj të zgjedhin sipas ndërgjegjes së tyre.

Sipas shumë analistëve, është jashtëzakonisht e vështirë që pjesëmarrja të kalojë 50%+1 e qytetarëve me të drejtë vote. Kjo është përqindja minimale e kërkuar që rezultati i çdo referendumi të konsiderohet i vlefshëm.

Në 25 vitet e fundit, kjo përqindje është tejkaluar vetëm një herë, në vitin 2011, për referendumin në lidhje me natyrën publike të infrastrukturës ujore, kundërshtimin ndaj zhvillimit të teknologjive të bazuara në energjinë bërthamore dhe detyrimin e anëtarëve të qeverisë për të marrë pjesë në seancat gjyqësore, si të gjithë qytetarët e tjerë.

Moti aktual i verës sigurisht që nuk është i favorshëm për pjesëmarrjen e qytetarëve. Sipas shtypit italian, opozita e qendrës së majtë ka vendosur një objektiv minimal prej më shumë se 12.5 milionë qytetarësh që shkojnë në qendrat e votimit dhe votojnë. Ky është numri i votave që partitë e aleancës konservatore morën në zgjedhjet parlamentare të vitit 2022.

Megjithatë, kolegët e kryeministrit italian kanë zbuluar informacione se besojnë se nuk ka lidhje midis zgjedhjeve për rinovimin e parlamentit dhe pjesëmarrjes së qytetarëve që dëshirojnë t’u përgjigjen pyetjeve të ngritura nga referendumet e sotme./kohajuaj