Kur fillova të studioja psikoterapi dhjetë vjet më parë (të cilën zgjodha të mos e përfundoja, për arsyet që i shpjegoj më poshtë), besoja thellësisht në fuqinë e saj. E konsideroja diçka padyshim pozitive, pothuajse si një përvojë që të gjithë njerëzit duhet ta kenë. Mbaj mend që më thanë atëherë se më e keqja që mund të ndodhte në një proces terapeutik ishte që të mos ndodhte asnjë ndryshim; që, në rastin më “negativ”, do të mbeteshe ashtu siç ishe. Nuk do të shihje asnjë ndryshim.

Megjithatë, gjatë rrugës, kuptova se gjërat nuk janë kaq të thjeshta. Terapia mund të jetë e vlefshme dhe thellësisht terapeutike – një nga mjetet më të vlefshme për rritjen dhe shërimin personal. Por a është gjithmonë kështu? A është zgjedhja e duhur për të gjithë? A është gjithmonë e sigurt? Ashtu si çdo proces njerëzor, qasje ose mënyra të caktuara të punës mund të mos i përshtaten çdo personi dhe, në disa raste, madje mund të sjellin rezultate të pakëndshme. Kjo nuk do të thotë që psikoterapia është e keqe në tërësi, por se kërkon përgjegjësi dhe vetëdije si nga terapisti ashtu edhe nga klienti

Një shembull tipik ku e përjetova këtë intensivisht ishte gjatë studimeve të mia në Londër. Si pjesë e programit, na u kërkua t’i nënshtroheshim një forme specifike terapie: Terapia Konjitive e Sjelljes e Fokusuar në Traumë (CBT e Fokusuar në Traumë). Kjo metodë i kërkon personit të flasë në detaje dhe sistematikisht për përvojat e tij/saj traumatike, me idenë se sa më shumë t’i përpunojë ato, aq më pak do të preket dhe për këtë arsye ndikimi i tij/saj do të zvogëlohet. Megjithatë, në praktikë kjo nuk ishte aspak e lehtë. Mbaj mend disa nga kolegët e mi studentë që largoheshin nga seancat të ngarkuar emocionalisht, gjysma e tyre i ndërprenë studimet në mes të vitit akademik dhe madje folën për mendime për vetëlëndim.

Atje kuptova diçka të rëndësishme: se terapia nuk është kurrë një përvojë “neutrale”. Mund të jetë thellësisht çliruese, por gjithashtu mund të nxjerrë në sipërfaqe dhimbje të forta. Dhe kjo nuk është domosdoshmërisht një “gabim” në terapi – është pjesë e procesit. Por kërkon shumë kujdes, ndjeshmëri dhe, mbi të gjitha, një marrëdhënie të duhur me terapistin.

Ajo që më shqetësonte më shumë nuk ishin vetëm vështirësitë që përjetuan kolegët e mi studentë, por edhe reagimi i kuadrit arsimor. Nuk kishte gatishmëri për të eksploruar se si mund ta përshtatnim metodën ose t’i mbronim më mirë pjesëmarrësit. Në vend të kësaj, interpretimi i dhënë ishte se “diçka nuk shkon me ata që nuk përfitojnë”. Nga ana tjetër, nëse reagimi juaj ndaj metodës ishte më i përmbajtur – si i imi, një qëndrim mjaft i çuditshëm dhe i ngrirë që synonte të më mbronte nga ajo që po zhvillohej para meje – atëherë rrezikonit të etiketoheshit si cinik. Cinik, po, por “i përshtatshëm akademikisht për të përfunduar me sukses studimet tuaja!” Atje kuptova se terapia nuk është një formulë magjike që zbatohet mekanikisht, por një proces që kërkon përgjegjësi, kujdes dhe individualizim.

Nuk e shkruaj këtë për të dekurajuar këdo që të kërkojë ndihmë. Përkundrazi, besoj thellësisht se kur terapia bëhet siç duhet dhe me personin e duhur, mund të jetë një nga përvojat më transformuese që dikush mund të ketë. Ka terapistë që janë karizmatikë, të ndjeshëm dhe kanë një kuptim dhe respekt të thellë për personin me të cilin po punojnë. Me ta, terapia mund të bëhet një vend sigurie, shprese dhe ndryshimi të vërtetë.

Por nëse ndodh që të gjendesh në një terapi që nuk të përshtatet, që të bën të ndihesh sikur nuk po bën përparim apo edhe sikur po vuan, dua të kujtosh diçka shumë të rëndësishme: nuk është terapia që nuk po funksionon. Thjesht ajo qasje e veçantë, ai bashkëpunim i veçantë, nuk ishte i duhuri për ty. Dhe kjo është krejtësisht normale. Ashtu siç nuk përshtatemi me të gjithë njerëzit në jetën tonë, nuk përshtatemi as me të gjithë terapistët ose me të gjitha metodat.

Ajo që do të sugjeroja është që të mos dorëzohesh nëse zhgënjehesh një herë. Vazhdo të kërkosh derisa të gjesh personin që të frymëzon besim, me të cilin ndihesh i sigurt për të folur hapur, për të provuar, për të eksperimentuar dhe për t’u shëruar. Sepse kur gjen terapistin e duhur dhe qasjen e duhur, shërimi mund të hapë shtigje që nuk i ke imagjinuar kurrë.

Psikoterapia nuk është një ilaç për të gjitha problemet, as një rrugë e lehtë pa sfida. Por është një mundësi e vlefshme për ata që janë të gatshëm ta ndjekin atë dhe për ata që gjejnë shokun e duhur. Dhe pastaj, po, ka fuqinë të transformojë jetën tuaj.

Julia Kazana- McCarthy

Dr. Sociologji (Universiteti i Surrey-t, Mbretëria e Bashkuar)

MSc në Psikologji (rreth) (Universiteti Brunel i Londrës)

Trajner Jete i Çertifikuar (Federata Ndërkombëtare e Trajnimit, ICF)

Terapist i Fokusuar në Zgjidhje (BRIEF)