ENRICO FRANCESCHINI
Vitet njëzetë të shekullit të njëzetë quheshin “të zhurmshmit”: dukej, pas masakrës së madhe të Luftës së Parë Botërore, se gjithçka po shkonte mirë. Pastaj erdhi rrëzimi i Wall Street, Depresioni i Madh, ngritja e fashizmit dhe nazizmit, Lufta e Dytë Botërore, Holokausti. Vetëm nga vitet 1950 iu rikthye optimizmi botës.
Si t’i quajmë vitet njëzetë që po jetojmë aktualisht? Një editorialist anglez ka gjetur një pseudonim që më duket i përshtatshëm: epoka e problemeve të pazgjidhshme. Le të marrim rënien e Perëndimit: në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara klasa e mesme fiton më pak, pakënaqësia është në rritje, populistët fitojnë në zgjedhje, ndërsa Kina dhe India po fluturojnë.
Nuk ka dyshim se shekulli i njëzet e një është “shekulli aziatik”: dhe është e drejtë që t’u vijë radha. Atëherë, ndoshta në gjysmën e dytë të shekullit ose në të ardhmen, do të ishte e drejtë që radha t’i vinte Afrikës.
Duke folur për këtë të fundit, një tjetër problem i pazgjidhshëm: një kontinent i varfër pranë një kontinenti të pasur. Është e pashmangshme që afrikanët të duan të migrojnë në Evropë (dhe amerikano-latinët, në Shtetet e Bashkuara).
Problemi i tretë i pazgjidhshëm: ndryshimi i klimës. Dëmi është aty, shihet nga të gjithë. Mjetet juridike të miratuara deri më tani janë të pamjaftueshme. Klima tashmë ka ndryshuar dhe do të duhen dekada, nëse mos një shekull, për ta zhbërë, nëse kjo është e mundur.
E gjithë kjo nuk duhet të na bëjë pesimistë. As të na lërë duarkryq, duke argumentuar: nëse problemet janë të pazgjidhshme, nuk ka kuptim të përpiqemi të bëjmë diçka. Megjithatë, është e dobishme, me të vërtetë absolutisht e nevojshme.
Por rënia e Perëndimit, kriza e migrantëve, efekti serë, vetëm mund të zbuten: jo të zgjidhen. Ja pse vitet njëzetë që po jetojmë nuk “janë të zhurmshëm”. Le të shpresojmë që ato të mos pasohen nga ajo që ndodhi pas viteve të zhurmshme të shekullit të njëzetë. / bota.al
