Në një analizë, Politiko raporton se Greqia dhe Italia po i japin alarmin Evropës dhe NATO-s në lidhje me Libinë dhe rritjen e flukseve migratore.
“Mos u përqendroni aq shumë te Ukraina sa të injoroni kërcënimet serioze për sigurinë evropiane që paraqet Libia”, thekson ai, ndër të tjera, në analizën e tij dhe vazhdon:
Flukset e migracionit nga Libia po rriten përsëri, në një kohë kur Roma është gjithnjë e më e shqetësuar për ndikimin në rritje të Rusisë në kombin e paqëndrueshëm të Afrikës së Veriut, i cili po ushtrohet përmes furnizimeve me armë dhe një baze të re detare të mundshme në portin verilindor të Tobrukut.
Athina ka dërguar gjithashtu dy anije luftarake për të kryer patrullime në brigjet e Libisë, në përgjigje të valës së flukseve të migrantëve dhe shqetësimeve të saj strategjike se rivali i saj, Turqia, po punon me libianët për të ndarë Mesdheun në zona detare për eksplorimin e energjisë.
Zonat pretendojnë ujëra në jug të ishullit të Kretës, ndërsa Athina i konsideron ato të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar detar.
Ministri i Jashtëm italian Antonio Tajani e quajti Libinë “një emergjencë që Evropa duhet ta përballojë së bashku”, por një përpjekje evropiane për të bërë përparim diplomatik javën e kaluar përfundoi në fiasko.
Komisioneri i BE-së për Migracionin, Magnus Brunner, i shoqëruar nga ministra nga Italia, Greqia dhe Malta, u shpall “persona non grata” në Bengazi, bastioni i liderit të fortë të Libisë lindore, Khalifa Haftar. I akuzuar për “shkelje të ligjit” të paspecifikuara, delegacioni u urdhërua të largohej.
“Roli rus në Libi vazhdon të forcohet, duke e përdorur atë si një qendër qendrore në strategjinë e saj afrikane”, paralajmëroi një diplomat i BE-së që po e ndjek nga afër çështjen. Diplomati shtoi se një rrjet kontrabande i lidhur politikisht në Libi po mbështet përpjekjet strategjike të Rusisë, duke e ndihmuar Moskën të anashkalojë sanksionet dhe ta përdorë migracionin si armë.
Megjithatë, Italia dhe Greqia e dinë se përballja me një problem aq kompleks sa Libia – një vend tre herë më i madh se Spanja – do të kërkojë mbështetje nga aleatë të mëdhenj si SHBA-ja dhe Franca.
Megjithatë, deri më tani, reagimi nga këta aleatë ka qenë zhgënjyes.
Imigracioni është rikthyer në axhendë
Qeveria greke njoftoi të mërkurën rregulla të reja strikte për imigracionin, ndërsa përpiqet të përballojë një rritje të mbërritjeve nga Libia në Kretë në kulmin e sezonit turistik.
“Një gjendje e jashtëzakonshme kërkon masa të jashtëzakonshme dhe për këtë arsye qeveria greke ka marrë vendimin për të informuar Komisionin Evropian se… po vazhdon me pezullimin e përpunimit të kërkesave për azil, fillimisht për tre muaj, për ata që mbërrijnë në Greqi nga Afrika e Veriut me anë të detit”, njoftoi kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis.
Rreth 9,000 njerëz kanë mbërritur në Kretë nga Libia që nga fillimi i vitit, shumica e tyre në javët e fundit, tashmë pothuajse dyfishi i numrit përkatës për të gjithë vitin 2024.
Në fund të qershorit, Greqia dërgoi dy anije luftarake në një përpjekje për të frenuar një rritje të kohëve të fundit të mbërritjeve të migrantëve. Megjithatë, zyrtarë të lartë qeveritarë kanë vënë në pikëpyetje efektivitetin e tyre, duke paralajmëruar se patrullat detare mund t’i inkurajojnë migrantët të hidhen në det për të kërkuar shpëtim. Siç pritej, më shumë se 2,000 migrantë kanë mbërritur në Kretë vetëm javën e kaluar.
Qeveria greke po merr gjithashtu kritika si nga opozita ashtu edhe nga zyrtarët e saj për braktisjen e çështjes së Libisë në vitet e fundit.
Në përgjithësi, pati një rritje prej 7% të kalimeve të parregullta në Mesdheun qendror në pjesën e parë të vitit, pothuajse tërësisht nga Libia, krahasuar me një rënie të përgjithshme prej 20% në të gjitha rrugët e tjera kryesore.
Masat e ashpra në Greqi kanë ngjallur gjithashtu frikë në Itali se më shumë emigrantë do të shtyhen në ujërat italiane.
“Jemi të shqetësuar për situatën në Libi dhe rritjen e fundit të largimeve të parregullta”, tha një zëdhënës i Komisionit Evropian përpara vizitës së BE-së në vend javën e kaluar.
Të shqetësohesh është një gjë. Gjetja e një zgjidhjeje është diçka krejtësisht tjetër.
Diplomatët e përshkruan misionin diplomatik të javës së kaluar si një përpjekje për të përcaktuar se cilat zgjidhje mund të jenë të realizueshme. Paratë e BE-së, në fund të fundit, ka të ngjarë të luajnë një rol. BE-ja arriti një marrëveshje shumë të diskutueshme me Tunizinë në vitin 2023, në të cilën i pagoi autoritetet për të ndaluar migracionin, por diplomatët dyshojnë se një model i tillë mund të gjejë zbatim të ri në një vend aq të destabilizuar nga milicitë rivale sa Libia.
Rusët në porta
Një shfaqje e kohëve të fundit e armëve ruse në Bengazi gjatë një parade ushtarake tregoi afërsinë në rritje të Kremlinit me Haftarin.
Rusia dëshiron një fortesë në Mesdhe, veçanërisht pas humbjes së Tartusit ndaj autoriteteve të reja në Siri pas rënies së Bashar al-Assad. Tajani i Italisë paralajmëron se Libia është destinacioni më i mundshëm për një bazë të re detare.
Sipas një raporti nga agjencia e lajmeve Agenzia Nova, Moska dëshiron gjithashtu të instalojë sisteme raketash në një bazë ushtarake në Sheba në Libinë jugore, e cila kontrollohet nga Haftar, dhe t’i drejtojë raketat drejt Evropës.
Shumë analistë dhe diplomatë janë skeptikë se Moska është tashmë në fazën e “shënjestrimit” të Evropës me raketa nga Libia. Por edhe pa raketa, Rusia tashmë mund të përdorë bazat ushtarake në Libi për mbështetje logjistike, “gjë që teorikisht mund të godasë Evropën”, tha Arturo Varvelli, një bashkëpunëtor i lartë politik në Këshillin Evropian për Marrëdhënie me Jashtë.
Deri më tani, Rusia ka përdorur kryesisht bazat libiane për të kryer operacionet e saj në pjesën tjetër të Afrikës, duke vepruar kryesisht përmes Korpusit të Ushtrisë Afrikane, me mbështetjen e Ministrisë së Mbrojtjes Ruse.
Gjithashtu, ka frikë në rritje midis zyrtarëve të Evropës Jugore se Rusia së shpejti mund të jetë në gjendje të shfrytëzojë migracionin nga Libia në një përsëritje të luftës hibride që filloi në frontin lindor të BE-së, kur detyroi refugjatët nga Lindja e Mesme të kalonin kufirin bjellorus për në Poloni.
Megjithatë, jo gjithçka po shkon siç dëshiron Moska. Një nga diplomatët tha se kostoja e luftës në Ukrainë po e privonte Bashkimin Afrikan nga fondet që i nevojiteshin për të paguar milicitë libiane, duke krijuar tensione me përfaqësuesit e saj dhe Haftarin.
“Nuk i shoh rusët duke marrë përsipër” operacionin e kontrabandës së migrantëve, tha Karim Mezran, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin Atlantik, por “i shoh rusët duke u thënë njerëzve: Tani unë jam sundimtari i ri dhe ju thjesht ndiqni urdhrat e mia.”
Duke kërkuar aleatë
Pavarësisht seriozitetit të këtyre kërcënimeve nga Libia, Italia dhe Greqia po përpiqen të bindin aleatët e tyre që të ndërmarrin veprime.
Kryeministrja italiane Giorgia Meloni diskutoi për Libinë me presidentin francez Emmanuel Macron në një takim tre-orësh në Romë më 4 qershor.
Libia “është sigurisht një çështje me rëndësi themelore si për Italinë ashtu edhe për Francën”, tha një zyrtar italian me njohuri të drejtpërdrejta të bisedimeve midis Parisit dhe Romës, duke theksuar “shqetësimet e përbashkëta, veçanërisht në lidhje me sigurinë – edhe në lidhje me praninë në rritje të Rusisë atje – dhe migracionin”.
Zyrtari italian, megjithatë, pranoi se ka “nuanca” midis qëndrimeve të dy vendeve “lidhur me zgjidhjet e mundshme politike”.
Libia po shtohet gjithnjë e më shumë në axhendën e diskutimeve më diplomatike, por në praktikë po ndodh pak. Ndërsa Italia dëshiron me dëshpërim mbështetjen e Francës së fuqishme ushtarakisht, çështja thjesht nuk është aq jetësore për Parisin sa është për Romën, dhe madje ekspozon dështimet e fundit të Francës në Mali dhe Niger.
“Për Italinë, çështja libiane është më e rëndësishme në afat të shkurtër sesa për Francën”, tha Virginie Colombier, një profesoreshë në Universitetin Luiss në Romë dhe një eksperte për Libinë.
“Politikisht, qeveria franceze nuk është veçanërisht e interesuar të kritikojë Rusinë, sepse kjo nxjerr në pah dështimet e qeverisë franceze”, tha ai, duke vënë në dukje se Franca është tërhequr gradualisht nga vendet afrikane në rajonin e Sahelit, ndërsa Rusia ka intensifikuar praninë e saj.
Dhe me SHBA-në që po i drejtohet gjithnjë e më shumë Paqësorit, ka pak shpresë që Uashingtoni të investojë shumë kapital politik në stabilizimin e vendit.
Gjëja më e habitshme është se deklarata më e fundit e NATO-s, e nënshkruar më 25 qershor në Hagë, as nuk e përmend Afrikën.
«Askush nuk donte të përfshinte çështje përçarëse, pasi NATO tani ka një axhendë shumë minimaliste», komentoi Alessandro Marone, kreu i programit të mbrojtjes, sigurisë dhe hapësirës në organizatën kërkimore Istituto Affari Internazionali me seli në Romë.
Kjo është një pilulë e hidhur për italianët.
Roma duhet “tani të përballet me këtë realitet”, shtoi Marone./kohajuaj
