Lidhjet e biznesit të familjes Trump me Lindjen e Mesme janë trefishuar që nga mandati i parë i presidentit, zbulon një hetim i CNN mbi marrëveshjet, duke përfshirë disa projekte të reja të njoftuara që kur ai rifitoi Shtëpinë e Bardhë.
Mes planeve të vazhdueshme për rrokaqiej luksozë, fusha golfi dhe marrëveshje kriptomonedhash në rajon, Donald Trump po udhëton këtë javë në Arabinë Saudite, Katar dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, jo vetëm si president i SHBA-së, por edhe si patriark i një familjeje, aktivitetet e biznesit të së cilës po zgjerohen në këtë pjesë të botës.
Lidhjet e tij financiare me Lindjen e Mesme kanë ngritur shqetësime midis inspektorëve të etikës qeveritare, të cilët thonë se është e vështirë të përcaktohet nëse ai po vepron në interesin më të mirë të Shteteve të Bashkuara apo për përfitime personale.
“Kur amerikanët zgjedhin një president, ata presin që ai person të punojë për ta, jo për fitimin e tyre personal”, tha Robert Weisman, bashkëpresident i Public Citizen, një grup mbrojtës i të drejtave të konsumatorëve. Lidhje të tilla financiare, thonë Weisman dhe vëzhgues të tjerë, krijojnë mundësinë që fuqitë e huaja të përpiqen të ndikojnë në politikën e SHBA-së përmes këtyre marrëveshjeve fitimprurëse biznesi.
Megjithatë, Trump ka ecur përpara i palëkundur, pasi duket se përqafon koincidencën e interesave të tij personale me ato të vendit. Ai ka treguar se ndihet rehat duke promovuar aktivitete biznesi ndërsa është në pushtet dhe duke e bërë këtë në sy të publikut. Ai e vendosi tonin duke lançuar monedhën e tij meme disa ditë para se të merrte detyrën, vlera e së cilës u rrit ndjeshëm menjëherë pas darkës private që ai organizoi për investitorët e tij kryesorë muajin e kaluar.
«Gjithmonë kam pasur instinktin për të fituar para», tha Trump në shkurt në një konferencë të organizuar nga një grup i themeluar nga fondi sovran i pasurisë i Arabisë Saudite. Gjatë këtij eventi, Trump promovoi SHBA-në si një vend të gatshëm për investime, ndërsa iu referua edhe sukseseve të tij personale në biznes.
Projektet e Trump në Lindjen e Mesme, shumë prej të cilave janë njoftuar, por ende nuk janë zhvilluar, përfshijnë kryesisht marrëveshje licencimi me kontraktorë të huaj që punojnë me Organizatën Trump dhe paguajnë për përdorimin e emrit Trump.
Presidentët e mëparshëm i kishin shitur bizneset e tyre ose i kishin vendosur ato në të ashtuquajturat entitete menaxhimi “të verbër”, për të shmangur konfliktet e interesit. Trump ndoqi një qasje të ndryshme. Asetet e tij mbahen në një fond të menaxhuar nga fëmijët e tij, ndërsa djali i tij, Eric Trump, nënkryetar ekzekutiv i Organizatës Trump, ka deklaruar se biznesi do të jetë i ndarë nga zyra e presidencës për të shmangur çështjet etike.
Ndërsa Organizata Trump në janar u zotua të mos bëjë marrëveshje të reja me qeveritë e huaja gjatë mandatit të dytë të presidentit, një marrëveshje e zbuluar së fundmi për një fushë golfi me emrin Trump në Katar përfshin një kompani të mbështetur nga fondi sovran i pasurisë së Katarit, Qatari Diar.
“Përmes këtij partneriteti, ne mezi presim të forcojmë më tej pozicionin e Katarit si një destinacion i preferuar”, tha ministri i Katarit, i cili drejton kompaninë, kur njoftoi projektin në fillim të këtij muaji.
Eric Trump tha në një njoftim për shtyp se organizata e tij është “jashtëzakonisht krenare” që zgjeron markën Trump në Katar përmes Qatari Diar dhe një kompanie tjetër të pasurive të paluajtshme, Dar Global. Eric Trump i tha New York Times muajin e kaluar se Dar Global bleu tokën për fushën e golfit nga Qatari Diar.
Një zëdhënës i Organizatës Trump tha se kompania nuk ka lidhje, partneritet apo marrëdhënie me Qatari Diar ose qeverinë e Katarit dhe shtoi se marrëveshja e kompanisë për të emërtuar projektin përfshin Dar Global. “Organizata Trump nuk kryen biznes me asnjë entitet qeveritar”, tha zëdhënësja Kim Benza.
Presidenti Trump, i cili ka thënë “Dua që Amerika të fitojë”, është përpjekur vazhdimisht të rrisë fondet e SHBA-së nga shtetet e Gjirit. Qeveria e tij u mburr se siguroi një angazhim nga Emiratet e Bashkuara Arabe për të investuar 1.4 trilionë dollarë në SHBA gjatë dhjetë viteve, ndërsa Arabia Saudite njoftoi plane në janar për të zgjeruar tregtinë dhe investimet me SHBA-në me 600 miliardë dollarë gjatë katër viteve. Në mars, Trump i bëri thirrje Arabisë Saudite të shpenzojë 1 trilion dollarë për SHBA-në.
Por kritikët thonë se veprimet e Trump dhe biznesit të tij, në muajt e parë të mandatit të tij të dytë, tregojnë gatishmërinë e tij për të shfrytëzuar personalisht presidencën, dhe disa kanë frikë se zyrtarët e huaj e kanë ndihmuar atë ta bëjë këtë për të çuar përpara axhendat e tyre.
Gjatë konferencës për shtyp të së premtes, sekretarja e shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Caroline Levitt, shmangu një pyetje nëse presidenti do të kishte takime personale biznesi gjatë udhëtimit të tij.
“Është vërtet qesharake që kushdo në këtë sallë të sugjerojë se Presidenti Trump po bën diçka në avantazhin e tij”, tha Levitt. “Kjo Shtëpi e Bardhë mbështet standardet më të larta etike.”
Besimi në markën Trump
Menjëherë pasi një turmë mbështetësish të tij sulmuan Kapitolin e SHBA-së më 6 janar 2021, pas humbjes së tij në zgjedhje, Trump u bë një paria midis shumicës së komunitetit të biznesit amerikan. I fshehur në Mar-a-Lago, ai ishte bllokuar nga disa rrjete sociale. Një kompani softuerësh ndaloi përpunimin e pagesave për faqen e tij të internetit të fushatës. Kompanitë e mëdha financiare dezertuan. Edhe hoteli që mbante emrin e Trump në kryeqytetin e vendit ishte pothuajse bosh.
“Ne jetojmë në epokën e kulturës së anulimit”, tha Eric Trump, duke reaguar ndaj këtyre lëvizjeve menjëherë pas trazirave në Kapitol.
Por disa biznesmenë e mbështetën Trumpin, njësoj si miqtë e tij në Lindjen e Mesme.
“Do ta mirëprisja mundësinë për të zgjeruar partneritetin tonë”, tha Hussain Shajuani, kreu i DAMAC Properties, zhvilluesi i fushës së golfit të Trump në Dubai që u hap në vitin 2017, një javë pas kryengritjes së 6 janarit.
Së shpejti, entitetet në rajon i ofruan mundësi të reja familjes Trump.
Pasi PGA anuloi turneun në fushën e golfit të Trump në New Jersey, Trump u bashkua me LIV Golf, një organizatë e re profesionale e golfit e mbështetur nga Arabia Saudite. Organizata organizon disa nga turnetë e saj në pronat e Trump, përfshirë një në prill.
Në vitet e fundit, fondi sovran i pasurisë i Arabisë Saudite, i udhëhequr nga Princi Mohammed bin Salman, më i njohur si MBS, ka investuar 2 miliardë dollarë në një firmë private investimesh të themeluar nga dhëndri i Trump, Jared Kushner. Kushner dhe MBS zhvilluan një marrëdhënie të ngushtë personale kur Kushner shërbeu si këshilltar i Trump gjatë mandatit të tij të parë. Pavarësisht se Kushner tha se nuk do të kthehet në Shtëpinë e Bardhë, zyrtarë të shumtë të Trump dhe njerëz të afërt me Kushner thonë se ai po i këshillon në mënyrë jozyrtare zyrtarët amerikanë mbi negociatat me udhëheqësit arabë, raportoi CNN të premten.
Në vitin 2022, autoriteti i turizmit i Omanit fqinj u bashkua për të ndërtuar një vendpushim të quajtur “Trump”, i cili përfshin vila dhe një fushë golfi pranë kryeqytetit Muscat. Verën e kaluar, Eric Trump dhe Donald Trump Jr. festuan lançimin e sipërmarrjes së tyre të përbashkët me një darkë me princin e kurorës së Omanit pranë një tendë që mbante mbishkrimin “Lëvizja e Pushtetit Absolut”.
Ndërsa këto marrëveshje u bënë gjatë kohës që Trump ishte jashtë Shtëpisë së Bardhë, zgjerimi i biznesit të tij në rajon duket se është nxitur pas fitores së tij në zgjedhjet e nëntorit.
Dar Global, kompania e pasurive të paluajtshme që po zhvillon projektin në Oman, si dhe kulla të tjera me markën “Trump” të njoftuara para zgjedhjeve, ka shtyrë përpara planet për dy projekte të tjera në kryeqytetin saudit, Riad, dhe në fushën e golfit në Katar. Kompania e saj mëmë, Dar Global, me seli në Riad, është zotuar të çojë përpara planin ambicioz të Princit të Kurorës Mohammed bin Salman (MBS) për të modernizuar ekonominë e Arabisë Saudite.
“Mos ndaloni së besuari në markën Trump”, tha drejtori ekzekutiv i Dar Global, Ziat El Chaar, në një fjalim të botuar në internet këtë muaj, në të cilin ai vlerësoi një nga projektet e planifikuara për Dubain.
Në të njëjtin aktivitet, Eric Trump tha se organizata e tij ka bërë “shumë projekte” me Dar Global dhe shtoi: “Nuk do të zbuloj asnjë lajm, por mendoj se do të ketë edhe disa të tjera që do të vijnë.” Në të njëjtën kohë, ai përgëzoi shtetet e Gjirit për politikat e tyre që favorizojnë zhvillimin dhe hedhin poshtë atë që ai e ka quajtur një “kulturë anulimi”.
Të dielën, Presidenti Trump shkroi në një postim në Truth Social se administrata e tij do të pranonte një aeroplan për të zëvendësuar Air Force One si një “DHURATË, FALAS”. Dy persona të njohur me marrëveshjen i thanë CNN se 747-8 vjen nga familja mbretërore e Katarit. Megjithatë, një zyrtar i Katarit tha se avioni do t’i dhurohej Pentagonit nga Ministria e Mbrojtjes, e cila do ta pajiste atë me elementët e duhur të sigurisë për t’u përdorur nga presidenti. Aeroplani do t’i jepet si dhuratë bibliotekës presidenciale të Trump pasi ai të largohet nga detyra, tha një person i njohur me çështjen.
Për më tepër, kompanitë në rajon kanë mbështetur firmën e kriptomonedhave të Trump, World Liberty Financial. DWF Labs me seli në Emiratet e Bashkuara Arabe njoftoi në prill blerjen e 25 milionë dollarëve në kriptovalutat e kompanisë së tij. MGX, një firmë investimi e mbështetur nga Emiratet e Bashkuara Arabe, ka rënë dakord të përdorë një kriptomonedhë të lançuar nga kompania e tij për një investim prej 2 miliardë dollarësh në platformën e kriptomonedhave Binance, sipas një njoftimi nga bashkëthemeluesi i World Liberty, Zach Witkoff, babai i të cilit është i dërguari special i Trump në Lindjen e Mesme. Kryetari i MGX është zëvendëskryetari i Abu Dhabit dhe këshilltar për sigurinë kombëtare në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Ky njoftim nga Witkoff shkaktoi reagime nga senatorët demokratë, Jeffrey Merkley dhe Elizabeth Warren, të cilët i kërkuan Zyrës Amerikane të Etikës Qeveritare të hetonte marrëveshjen, e cila, siç deklaruan ata, mund ta “çonte qeverinë tonë në një shkallë shqetësuese të ndikimit të huaj dhe mundësinë e një kompromisi që mund të rrezikonte sigurinë kombëtare”, sipas një letre që ata dërguan javën e kaluar.
“Këto shtete të Gjirit po përpiqen shumë aktivisht të forcojnë pozicionin e tyre në botë, dhe fakti që presidenti i SHBA-së po bën biznes në vendin e tyre u jep atyre shumë respekt”, tha Noah Bookbinder, president i organizatës Qytetarët për Përgjegjësi dhe Etikë në Uashington. “Mund të jetë një fitore për këto vende të Gjirit dhe për presidentin dhe bizneset e tij, por nuk është e qartë nëse është një fitore për popullin amerikan”, shtoi ai.
“Kjo është një zonë shumë e ndjeshme e botës, ku duhet të merren vendime shumë të rëndësishme se ku të vendoset ushtria, si të angazhohen në negociata paqeje dhe për marrëveshje ekonomike”, shtoi Bookbinder. “A doni që presidenti të marrë vendime bazuar në interesat më të mira të popullit amerikan… jo bazuar në atë që do t’i ndihmojë më shumë bizneset e tij?” shtoi ai.
“Rrezik i vërtetë”
Presidentët amerikanë zakonisht vizitojnë një nga aleatët më të ngushtë të vendit të tyre gjatë udhëtimit të tyre të parë të madh jashtë vendit. Që nga viti 1945, shumica e presidentëve kanë udhëtuar në Meksikë, Kanada ose Mbretërinë e Bashkuar, sipas Departamentit të Shtetit. Por jo Trump.
Në vitin 2017, presidenti i sapozgjedhur udhëtoi për në Arabinë Saudite, ku u prit me një festë madhështore. Më pas ai nënshkroi një marrëveshje shitjeje armësh me Mbretin Salman bin Abdulaziz Al Saud. Pavarësisht se Trump udhëtoi për në Itali për funeralin e Papës muajin e kaluar, udhëtimi i tij i parë zyrtar presidencial gjatë mandatit të tij të dytë është përsëri në Arabinë Saudite.
Marrëdhënia SHBA-Arabia Saudite është e gjatë dhe përqendrohet kryesisht në një interes të përbashkët: naftën. Megjithatë, marrëdhënia e Trump me Arabinë Saudite ishte veçanërisht e ngushtë gjatë mandatit të tij të parë, dhe mbretëria, e cila është përballur me akuza për shkelje të të drejtave të njeriut, përfitoi. Kur gazetari Jamal Khashoggi, një disident saudit dhe banor amerikan, u vra dhe u copëtua në një konsullatë saudite në Turqi pasi kritikoi mbretërinë, Agjencia Qendrore e Inteligjencës e SHBA-së raportoi se princi i kurorës ishte pas vrasjes. Trump vuri në pikëpyetje përfundimin e administratës së tij.
“Mund të jetë e vërtetë që trashëgimtari i fronit e dinte për këtë ngjarje tragjike, ndoshta e dinte dhe ndoshta jo!” shkroi Trump në një deklaratë. Princi i kurorës ka mohuar çdo përfshirje në vrasjen e Khashoggit.
Ben Freeman, i cili drejton programin e politikës së jashtme në Institutin Quincy për Qeverisje të Përgjegjshme Shtetërore, theksoi se gjeopolitika e rajonit është jashtëzakonisht komplekse dhe se shtetet e Gjirit kanë vendosur qëndrime të politikës së jashtme që nuk përkojnë me ato të Shteteve të Bashkuara. Ai shtoi se marrëveshjet shtesë në rajon, varësisht nga detajet, mund të krijojnë rreziqe për reputacionin e SHBA-së dhe të minojnë sigurinë kombëtare.
“Duket se ka një shkëmbim, ku regjimi saudit, konkretisht, po investon te Trump… dhe Arabia Saudite është destinacioni i parë i udhëtimit zyrtar jashtë shtetit të presidentit”, tha Freeman. “Ekziston një rrezik real që interesi personal të mbizotërojë mbi interesin kombëtar”, thekson ai./kohajuaj
