Leuçemia limfocitare kronike/limfoma me qeliza të vogla (LLL) është një sëmundje malinje e limfociteve B të maturuara dhe është një nga format më të zakonshme të leuçemisë (25-30% e të gjitha leuçemive).

Mosha mesatare e diagnozës është rreth 70 vjeç dhe është më e zakonshme tek meshkujt sesa tek femrat. Në CLL, limfocitet jofunksionale grumbullohen në gjak, palcën e eshtrave dhe indet limfatike dhe kjo mund të çojë në simptoma të tilla si lodhje, ënjtje të nyjeve limfatike, infeksione, anemi, trombocitopeni, aktivizim të mekanizmave autoimune dhe tendencë për gjakderdhje.

Diagnoza zakonisht përfshin analizat e gjakut që tregojnë një numër të ngritur të limfociteve, një biopsi të palcës kockore dhe teste imazherike. Ndryshe nga leuçemitë akute, CLL zhvillohet ngadalë dhe shpesh është asimptomatike në fazat e hershme. Shkaku i saktë i CLL nuk është kuptuar plotësisht, por lidhet me mutacione gjenetike dhe predispozicion familjar.

Mjekët e Klinikës Terapeutike (Spitali Aleksandra) të Fakultetit të Mjekësisë të EKPA Dr. Despina Fotiou (Hematologe) dhe Thanos Dimopoulos (ish-Rektor EKPA, Profesor i Terapeutikës – Onkologjisë – Hematologjisë, Drejtor i Klinikës Terapeutike) raportojnë se mbijetesa relative 5-vjeçare e pacientëve me CLL është rritur nga 65.1% në 1975 në 87.2% në 2021 për shkak të progresit të madh që është arritur në trajtimin e sëmundjes.

Vendimi për të filluar trajtimin varet nga prania e sëmundjes aktive/simptomatike dhe pacientët asimptomatikë duhet të ndiqen pa trajtim. Për sa i përket trajtimit, ne tani po largohemi nga kimioterapia konvencionale ose kimioterapia/imunoterapia dhe po administrojmë kombinime të agjentëve të synuar për një periudhë të shkurtër kohe të ndjekur nga ndjekja.

Tre klasat kryesore të barnave të përdorura janë antitrupat monoklonale kundër CD20 në sipërfaqen e limfociteve, të tilla si rituximab dhe obinotuzumab, frenuesit e tirozinës kinazës së Brutonit (BTK), ibrutinib, akalabrutinib (akalabrutinib) dhe zanubrutinib (BCL) dhe Bhoma frenuesit e proteinave që parandalojnë vdekjen e limfociteve B si venetoclax.

Në epokën e agjentëve të rinj, zgjedhja e terapisë së linjës së parë është shpesh një detyrë e vështirë që kërkon kohë, vëmendje ndaj sëmundjeve shoqëruese, mjekim shoqërues dhe bashkëvlerësim të preferencave të pacientit. Gjithashtu është i nevojshëm vlerësimi i mutacioneve të gjenit p53, hipermutacioneve somatike të rajonit IgVH dhe kariotipit që përcaktojnë prognozën e sëmundjes dhe ndikojnë në planin e trajtimit. Nëngrupi i pacientëve me mutacione të gjenit p53 përfaqëson sfidën më të madhe terapeutike pasi tregon një prognozë dukshëm më të keqe dhe rezistencë ndaj trajtimit.

Trajtimet mund të jenë për një periudhë të caktuar kohore (kombinime) ose deri në përparimin e sëmundjes në varësi të profilit të pacientit dhe planit të trajtimit. Kimioterapia klasike dhe kimioterapia nuk janë më zgjedhja e parë për shumicën e pacientëve, veçanërisht për pacientët me rrezik më të lartë me mutacione p53.

Një opsion bazë është kombinimi venetoclax-obinutuzumab për një kohëzgjatje totale prej 12 muajsh, i cili u miratua bazuar në studimin e fazës 3 CLL14. Obinutuzumab jepet në mënyrë intravenoze për 6 cikle dhe venetoclax nga goja për një total prej 12 muajsh. Së fundmi u prezantuan të dhënat nga ndjekja 6-vjeçare e studimit, 53% e pacientëve që kishin marrë këtë kombinim janë ende në remision dhe më shumë se 60% nuk ​​kanë filluar një linjë të dytë të trajtimit.

Obinutuzumab mund të jepet gjithashtu me një frenues BTK si akalabrutinib (studim i fazës III ELEVATE-TN). Në këtë regjim, Obinutuzumab administrohet për 7 cikle ndërsa acalabrutinib (oral) administrohet deri në përparimin e sëmundjes ose toksicitetin e papranueshëm. Mbijetesa dyvjeçare pa progresion arriti në 93% për pacientët që morën kombinimin. Një alternativë e pranueshme është administrimi i rituximabit të antitrupit monoklonal më të vjetër në kombinim me frenuesin BTK të gjeneratës së parë ibrutinib (studimi i Aleancës A041202).

Një tjetër kombinim shumë efektiv i terapive të synuara, të dhëna vetëm nga goja, është ai i frenuesve BTK me venetoclax. Në studimin CAPTIVATE pacientët fillimisht morën 3 cikle ibrutinib dhe më pas për një total prej 12 cikle ibrutinib plus venetoclax. Remisione të plota u vunë re në 55% të pacientëve, ndërsa mbijetesa 2-vjeçare pa progresion dhe mbijetesa e përgjithshme ishin përkatësisht 95% dhe 98%. Ekzistojnë gjithashtu të dhëna për kombinimin përkatës me frenuesin BTK të gjeneratës së dytë akalabrutinib.

Një opsion tjetër, ndoshta për një grup pacientësh të moshuar, është monoterapia me një nga frenuesit BTK. Frenuesit e gjeneratës së dytë të BTK zanubrutinib dhe acalabrutinib janë superiore ndaj ibrutinib pasi kanë efikasitet të ngjashëm, por një profil toksiciteti të përmirësuar. Kombinimi i trefishtë i Obinutuzumab-venetoclax me një frenues BTK është gjithashtu nën vlerësim në kontekstin e studimeve klinike. Qëllimi i kombinimit të trefishtë është administrimi i një regjimi me kohëzgjatje specifike dhe rritja e shkallës së remisioneve të thella (mungesa e sëmundjes minimale të mbetur) me kohëzgjatje të gjatë. Faza 3 e studimit AMPLIFY ka dy krahë, Obinutuzumab-venetoclax-acalabrutinib, kundrejt venetoclax-acalabrutinib, dhe do t’u përgjigjet pyetjeve në lidhje me efikasitetin dhe sigurinë e kombinimit.

Në sëmundjen e relapsit, një frenues BTK i gjeneratës së tretë, pirtobrutinib, është miratuar kohët e fundit, me përqindje të konsiderueshme përgjigjeje edhe në pacientët rezistent ndaj frenuesve të gjeneratës së mëparshme BTK. Në kontekstin e studimeve klinike, terapitë qelizore si limfocitet CAR-T tani po vlerësohen në pacientët e trajtuar shumë me rezultate inkurajuese.

Si përfundim, agjentët më të rinj tani jepen për një kohëzgjatje specifike në pacientët me CLL me rezultate shumë inkurajuese dhe rezultate të përgjithshme të shkëlqyera. Ende ekzistojnë boshllëqe terapeutike në lidhje me thellësinë e përgjigjeve, si dhe grupet e rrezikut të dobët prognostik, veçanërisht ato me mutacione p53.